preek Mailing List: Kerstmis

[Antoine Rubbens (Antoine.Rubbens]

De profeet en het kind

 

Jeruzalem zat ten tijde van Jesaja geprangd tussen een tweetang van machtige koninkrijken.  Jesaja wijst in die benarde tijden op de verkeerde gang van zaken bij de leiders en bij het volk.  Het volk en zijn leiders vergaten God voorop op te stellen.  Ze gaven meer aandacht aan aardse bondgenootschappen en ze steunden op eigen macht.  Jesaja bracht hun de lastige boodschap dat Israël het militair niet zal halen, dat het land zou overweldigd worden en het volk in ballingschap geleid.  Alles waar het op steunde zoals het koningshuis en de tempel werden vernietigd en verdwenen (Jes. 39,6)..

 

De profeet Jesaja kreeg opvolgers, die vanuit diezelfde bron van vertrouwen de verdere geschiedenis lazen en duidden.  Ook zij spraken van Gods trouw.  Hun visie is uitgedrukt in het tweede deel van het boek Jesaja.  Uit de ballingschap zal iets nieuws groeien, al zal het paradijs hier op aarde niet ten volle tot stand komen.  Het perspectief blijft open op wat God eens in de eindtijd zal voltooien.

 

“God redt”.  Hieraan zou een gelovige niet mogen twijfelen.  Hoe dit geloven als zoveel donker is?  Waarom die hoge muur tussen Betlehem en Jeruzalem?  Waarom de grote argwaan bij en het lange wachten op een vredesaccoord in het land, waar Jezus werd geboren? Waarom die schietpartij op de place Saint Lambert in Luik?  Waarom leven zoveel mensen in armoede als anderen zo kwistig met geld omspringen?  Waarom wantrouwen tussen mensen op deze aardbol?  Hoe omgaan met het leed van mensen, die hun vertrouwen verloren in de kerk?  Waarom zoveel verwarring en onrust?

 

Wanneer Jesaja voor koning Achaz staat, een vorst van wie hij niet teveel moet hebben omdat deze zo ver afstond van Jahweh, is de profeet vergezeld van zijn zoon.  Die jongen heet Sear-Jasub.  Die naam zou betekenen: “een rest zal terugkeren”.  Het is een symbolische naam om uit te drukken wat de profeet ziet gebeuren.  Hij is geraakt door een aantal mensen die zijn orakels aanvaarden en die op zoek zijn naar levend water.  Zij zullen putten uit de bron van de redding, (Jes. 12,3) en zij zullen erkennen dat de kennis van de HEER heel de aarde vervult (Jes. 11,9).  Zijn toehoorders en de lezers van het boek worden uitgenodigd stand te houden als kleine rest en de HEER te loven en zijn daden aan alle volkeren bekend te maken (Jes. 12,4-6).  Een kleine rest is geen angstige overschot.  Bescheiden maar dankbaar en vastberaden. 

 

In het eerste deel van het boek Jesaja is veel sprake over oorlog en verwoesting.  Hoe wreedaardig was de twintigste eeuw met twee wereldoorlogen, met zijn atoombommen en goulags?  De profeet verkondigt hoop en dit hoofdzakelijk door de aankondiging van de geboorte van een kind.  Jesaja zelf dacht toen niet aan het kind dat in Betlehem zou geboren worden ten tijde van de Romeinse bezetting.  Hij hoopte wellicht in eerste instantie op de geboorte van een koningskind.  Elk kind breng toekomst; het is een belofte en roept verwachting op.  Nochtans niet elke kind.  In bepaalde culturen is een meisje minder gewaardeerd dan een jongen en daarbij onderworpen aan onmenselijke praktijken, zoals de besnijdenis!!  Welke toekomst voor een kind uit een arm gezin, voor een ondervoed kind, voor een vondeling?  “Zelfs al zou een vrouw haar zuigeling vergeten, ik vergeet jou nooit” (Jes. 49,15). 

 

Jesaja had aan Achaz aangekondigd dat een jonge vrouw zwanger is en dat zij spoedig een zoon zal baren (Jes. 7).  Doelt Jesaja op Hizkia, de opvolger van Achaz, die weliswaar een vroom koning zal zijn, maar toch uiteindelijk meer betrouwt op eigen macht in zijn huis dan op God in zijn tempel (Jes. 39)? 

 

Het kind zal de naam Immanuel krijgen, dat is God met ons.  Jesaja rekent zichzelf en de getrouwen van de rest tot de groep bij wie God komt.  Het kind zal tot meer in staat zijn dan om het even welk mensenkind.  Hij is in staat het kwade te verwerpen en het goede te kiezen.  Welk mensenkind lukt daarin?  Is Immanuel, het Gods kind onder ons niet veel meer? 

 

Hizkia stelt later vast dat hij zal sterven en geen nakomeling heeft.  “Het is als bij een geboorte waarbij de baarmoeder ontsloten is, maar de kracht om te baren ontbreekt” (Is. 37,2).  Is God zijn belofte vergeten?

 

Het kind, wiens geboorte Jesaja bezingt, krijgt veel wonderbare namen, meer dan een kind dragen kan en verwezenlijken (Jes. 9,1-6).  De christenen hebben deze toegepast op Jezus, niet bij zijn geboorte maar nadat hij zijn leven voltooid had en als de Verrezen Heer aangesteld.  In het weerloos wicht van de kerstnacht zien we het wonderbaar werk dat Jezus heeft verricht en blijft verrichten.  Hij is het licht dat wij door ons verkeerd handelen verduisteren en beletten te stralen.  Hij is de scheut aan de stronk van Jesse, die tot volle bloei komt (Jes. 11,1-10).  We kunnen het licht hinderen in zijn stralen, maar we kunnen het niet doven en niet beletten dat het eens ten volle doorbreekt.  Jesaja houdt het visoen open naar een toekomst met vrede en gerechtigheid als laatste woord.

 

De zorg van Jahweh voor zijn zoon en dienaar zal uitdeinen tot het ganse groep van de getrouwen.  Jahweh zorgt voor een nieuw volk.  “Sion baart haar kinderen terwijl de weeën niet begonnen zijn.”  De HEER koestert en verzorgt de nieuw geboren dienaren (Jes. 66,11).  De kleine rest krijgt de liefde en de zorg van zijn moeder, van Jahweh.  “Zoals een moeder haar zoon troost, zo zal ik jullie troosten; in Jeruzalem zal ik jullie troosten” (Jes. 66, 13).  Deze troost is voor allen die de Heer zoeken en de gerechtigheid nastreven, de belofte van de kerstnacht.

 

 

De insteek van Willem Barnard

Oud en Nieuw testament verwijzen naar elkaar.  Lange tijd was een lezing gangbaar waarbij  het Oud Testament zo op Christus werd gericht dat het Eerste Testament daardoor helemaal gechristianiseerd werd.  Daarna kwam een andere lezing, waarin we meer en beter  de joodse wortels van Christus en deze daardoor naar  het Oude Testament herleiden en reduceren.  Willem Barnard schrijft daarover het volgende in de Stille Omgang: “Wij hadden naast de kerkvaderlijke ontdekking (dat Jezus in Jesaja leeft, om het zo maar kort samen te vatten) die andere, latere, ontdekking moeten plaatsen, namelijk (al even kortgesloten:) dat Jesaja in Jezus tot nieuw leven kwam.  Dat Jezus een Jood was, het is vroeger al te zeer vergeten.  Jesaja werd gekerstend, maar Jezus ontjoodst.  Maar in onze tijd gebeurt het omgekeerde: Jesaja wordt ‘ontkerstend’ en Jezus wordt ‘verjoodst’.  Er zou, dunkt me meer aandacht moeten komen voor de wederkerigheid, het vice versa: het evangelie lezen van de profetie her, maar ook de profetie lezen van het evangelie uit”(Willem Barnard, Stille Omgang, p. 907)

 

De Nederlandse dichter Barnard wijst op de gelijkenis tussen het kerstverhaal van het kind in de kribbe en van zijn moeder Myriam met dat van het kistje in papyrusriet voor de vondeling in de Nijl.  Op kerstdag is er een band tussen Mozes en Jezus, tussen de Exodus van het joodse volk en de intrede van Jezus.  “Als in het kerstverhaal sprake is van een Maria met een kleine jongen, die de zoon  van een niet meetellende God wordt genoemd, dan keert het begin van Exodus terug.  Het kan niet anders of het wordt met opzet zo verteld.  Het klinkt alsof er stond: hier is een nieuwe Mozes, vergis u niet en denk niet dat het gaat om al die goede sier waar Kerstmis mee wordt volgehangen.  Het gaat om een prins, maar één die de kant van de vervolgden kiest, één die mensen in beweging brengt en aanspoort om tegen de stoom in (zelfs door de stroom héén!) te gaan, één die niet schrikt voor de woestijn, een aanvoerder voor zijn volgelingen.” (Ibid. p. 909)

 

“Hetgeen daar staat in Exodus doet ons denken aan het verhaal van Noach.  Het biezenkistje, daar wordt het woord ark voor gebruikt, hetzelfde als in de zondvloedsage.  Het is alsof van Jezus wordt gezegd ‘zie Mozes’ en van Mozes zie ‘Noach’” (Ibid., p. 209).

 

 

met vriendelijke groet,

 

Antoine Rubbens

aalmoezenier

PC Caritas

Caritasstraat 76

9090 Melle

tel. 09 210 68 57

 

 

 

---

  Gecontroleerd op virussen en op inhoud door Sophos en MailMarshal

---

---

Aandacht :

 

De informatie in dit bericht of in de bijlagen ervan is enkel bedoeld voor de persoon of de entiteit tot wie het bericht is gericht, en kan vertrouwelijke of persoonlijke zaken bevatten. Het bekijken, doorzenden, verspreiden of ander gebruik van, of het actie ondernemen vertrouwend of gebaseerd op deze informatie door andere personen of entiteiten dan diegene voor wie ze bestemd was, is verboden. Als u dit bericht verkeerdelijk hebt ontvangen, gelieve dan de afzender te contacteren en het bericht van eender welk systeem te verwijderen, alsook eventuele kopies ervan.

---