preek Mailing List: homilie C 5e zondag vasten

[Christiaan Plaisier (diakenchristiaan]

Homilie C 5^e zondag vasten  20-21/03/10                 diaken Christiaan Plaisier

Beste broeders en zusters,

Vandaag krijgen we met het verhaal van de overspelige vrouw, net zoals vorige week, een zeer gekend evangeliestuk voorgeschoteld.

Jezus is bezig onderricht te geven in de tempel, wanneer farizeeën en schriftgeleerden op hem af komen. Ze hebben een vrouw bij die op overspel is betrapt. Ze zijn benieuwd wat die populaire Jezus daarvan zal zeggen. Vleiend vertellen ze hem: “Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt terwijl ze echtbreuk pleegde. Mozes heeft ons in de wet bevolen zulke vrouwen te stenigen. Maar Gij, wat zegt Gij ervan?” Ze zijn erop uit om Jezus in de val te lokken. Als Hij zegt: “Laat die vrouw stenigen”, dan krijgt zijn imago als vergevingsgezinde mensenvriend een flinke deuk en overtreedt Hij de wet van de Romeinse bezetter, die publieke steniging verbiedt. Zegt Hij: “ Nee, niet stenigen”, dan is Hij ontrouw aan de wet van Mozes, aan de Thora. En ook dat zullen de mensen Hem niet in dank afnemen. Hun vraag is dus een strikvraag.

Iedereen is doodstil. Wat zal Jezus antwoorden? Er komt echter geen woord uit zijn mond. Hij bukt zich en begint met zijn vinger op de grond te schrijven. Wat schrijft Hij? We weten het niet. Misschien schrijft Hij: Waar is de medeplichtige man? Of misschien wil Hij hen duidelijk maken dat ze wel de letter van de wet kennen, maar niet de geestelijke betekenis ervan? Of misschien tekent Hij gewoon wat poppetjes in het zand om een denkpauze in te lassen voor de aanklagers?

Maar ze blijven aandringen op een antwoord. En dan komt Jezus verrassend en ontwapend uit de hoek: “ Wie van jullie zonder zonde is, mag de eerste steen werpen.” Dit verpletterende antwoord hadden ze niet verwacht! Jezus doet niet mee aan hun spelletjes. Maar Hij valt de schriftgeleerden en de farizeeën ook niet aan. Hij laat hen alleen nadenken over zichzelf. En ze hoeven niet bang te zijn dat Hij het schaamrood op hun wangen ziet. Want Hij buigt zich weer voorover en schrijft verder. Ze kunnen bijna ongemerkt weggaan. Ze weten dat Hij niet kijkt. Jezus is ongelooflijk fijngevoelig voor zijn tegenstanders. Wanneer ze één na één de stenen uit hun handen laten glijden en afdruipen, maakt Hij geen overwinningsgebaar. Hij roept ze ook niets na.

Als iedereen weg is, kijkt Jezus op en merkt dat niemand de vrouw veroordeeld heeft. Ook Hij doet het niet. Hij laat ze gaan met de woorden: “Ga nu maar en zondig voortaan niet meer.”

Het optreden van Jezus zit vol met respect voor de menselijke waardigheid. De wet van God, de Thora, waar de schriftgeleerden en de farizeeën zo graag naar verwijzen, is niet bedoeld om mensen dood te laten lopen. Een overtreding is geen reden om iemand, letterlijk of figuurlijk, het leven af te nemen. Want je kunt iemand dood verklaren door hem altijd zijn misstappen na te dragen. Mensen worden vaak vastgepind op de slechte dingen die ze ooit gedaan hebben: Eens een dief altijd een dief... Die man heeft in de gevangenis gezeten, wees maar op je hoede…Het is zo’n menselijk mechanisme, waar we ons allemaal wel eens aan bezondigen: Hoe slechter we anderen kunnen afschilderen, des te beter we zelf lijken.

Maar Jezus kijkt bij de vrouw niet alleen naar haar misstap. Hij ziet niet enkel haar tekort, maar ook haar mogelijkheden. Hij maakt de vrouw los uit haar verleden en geeft haar de kans om opnieuw te beginnen. Hij schenkt haar een toekomst. Jezus wil ons zo met zijn woorden en zijn daden het gelaat van Zijn Vader tonen: het gelaat van de barmhartigheid.

Uiteraard mogen we Jezus’ optreden niet interpreteren als een oproep tot straffeloosheid. Wetten zijn er om nageleefd te worden en overtredingen verdienen straf. Jezus zegt niet tegen de vrouw dat de wet geen belang heeft en dat ze niet schuldig is. Maar Hij veroordeelt haar niet. Hij zegt alleen: “Ga naar huis en zondig niet meer”. Hij vertrouwt erop dat ze de nodige kracht daarvoor zal putten uit de vergiffenis die ze van God heeft gekregen. En door niet te oordelen, geeft Jezus ruimte aan de mensen om tot zichzelf te komen. Hij doet dit voor de vrouw, maar ook voor de schriftgeleerden en de farizeeën. Hij geeft ook aan hen de gelegenheid om tot bezinning te komen. En dat gebeurt ook. Want ze keren zich om en gaan elk hun eigen weg, ieder met zijn eigen gedachten. Slechts één zin van barmhartigheid, keert de situatie om en verandert het innerlijke, zowel van de vrouw als van haar aanklagers.

Beste mensen, Wie zonder zonde is… Niemand van ons is zonder zonde. De woorden van Jezus kunnen ook voor ons een oproep zijn om de stenen, die we soms naar elkaar willen gooien, in het zand te laten vallen. Ze kunnen ons motiveren om af te druipen uit ons grote gelijk, onze betweterigheid en ons oordelen. We kunnen anderen uitdagen tot een beter leven door hen niet vast te pinnen op dat ene kwade of slechte moment. Vergeven kan er voor zorgen dat we met een schone lei kunnen herbeginnen en weer een leven voor ons hebben. In ieder van ons zit er goed en kwaad. Maar vergeving opent ruimte en geeft toekomst.

Ik zou deze homilie willen afsluiten met een gebed. Het kan voor ons misschien een leidraad zijn om de oproep van Jezus proberen waar te maken:

God,

In het doen en laten van Jezus mogen wij U herkennen.

Maak ons barmhartig zoals Hij.

Dat wij onze medemens niet veroordelen,

maar hen een nieuwe kans geven,

vandaag en alle dagen van ons leven.

Amen.