preek Mailing List: preek bij de 18e zondag door het jaar

[Dehondt, Miguel (Miguel.Dehondt]

Lieve mensen,

Wikipedia, de encyclopedie van het internet leert ons dat ‘ijdelheid’ in het Nederlands twee betekenissen heeft.  Ze verschillen grondig van elkaar, al zijn er ook raakpunten. (Nu, ’t zijn dingen die we allemaal weten hoor; laat dit dus een soort opfrissing zijn).

De eerste betekenis gaat in de richting van wat in het Latijn werd aangeduid als superbia en in het Grieks hybris. ‘Hoogmoed’ dus, die zich uit in een overdreven zelfliefde en een drang om belangrijk en aantrekkelijk over te komen. Niet verschieten: hoogmoedige eigenliefde wordt beschouwd als de ergste van de zeven zonden en is bovendien de eerste: alle andere zonden komen uit ijdelheid voort. Een bekend gegeven over ijdelheid is het verhaal van Lucifer. De ijdelheid veroorzaakte zijn vertrek uit de hemel en zijn verandering in Satan. Alle streken van de duivel komen uit ijdelheid voort. In de Griekse mythologie kennen we het verhaal van Icarus, als voorbeeld van overmatige ambitie en hoogmoed. Ondanks waarschuwingen van zijn vader wilde hij alsmaar hogerop vliegen; hij kwam te dicht bij de zon, zijn wassen vleugels smolten en hij stortte neer. En dan hebben we uiteraard nog het verhaal van Narcissus, die zijn spiegelbeeld zag in het water en verliefd werd op zichzelf, zozeer dat hij aan het spiegelbeeld verslaafd geraakte en er niet meer los van kwam. Narcisme, overdreven eigenliefde, komt uiteraard voort uit de zonde van de ijdelheid. Tegenover ijdelheid staat de deugd van de nederigheid. Men is in alle tijden en culturen nogal kritisch tegenover alles wat met ijdelheid te maken heeft. Alleen bij onze zo sterk op het ik-gerichte cultuur zie je net het tegenovergestelde. Dat zal wel voor een groot stuk te maken hebben met het feit dat ijdelheid big business is. We geven fortuinen uit om er jong, fris en hip uit te zien. “Zit mijn dasje goed, zit mijn jasje goed”, zong Toon Hermans over vader die op stap gaat. Dat is gebleven, al heeft men nu al lang geen eerbied meer voor grijze haren en voor die “rimpels van zorgen en pijn” (Bobbejaan Schoepen). Men wil dat zelf niet meer en dus moet er gesmeerd, gekleurd, gebotoxt; en doe je dit niet dan zit je niet goed in je (teveel aan) vel.

Ach, waar maken we ons druk over ? Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is er hier de grootse ijdeltuit ? (Van Dalewoordenboek zegt terecht dat het woord mannelijk en vrouwelijk is… ik kan het weten !)

Enfin, ik denk dat de waarheid in het midden ligt. Wie zichzelf niet graag ziet en geen zelfrespect heeft, is ook niet goed bezig. Uiteindelijk komt het erop neer steeds uit je eigen ik gehaald te worden. Zoals Jezus ook zei: “bemin uw naaste als uzelf”. (Let op de volgorde, die is niet toevallig !). Geen navelstaarderij a.u.b.; bestaan is altijd een beetje uit jezelf treden, wat het Franse woord ‘ex-ister” ook lijkt te suggereren. Nu is het niet de bedoeling dat we de filosofische toer op gaan, alhoewel het ‘existentialisme’ door mijn hoofd schoot en hun gedachte dat het leven absurd is, tenzij we er zin weten aan te geven… en zo komen we naadloos bij Prediker uit de eerste lezing en de tweede betekenis van het woord ‘ijdelheid’. Want ijdelheid in de betekenis van vanitas wil zoveel zeggen als vluchtigheid, leegheid, vergankelijkheid en zinloosheid. Tegenwoordig vertaald men ‘ijl en ijdel’ daarom ook graag als ‘Lucht en leegte, alles is leegte.’

Al het wereldlijke is maar tijdelijk. Dat zal die boer uit de parabel van het Evangelie vandaag ook geweten hebben. Een verhaal dat door iedereen gekend is, maar niet wordt toegepast, want geschreven voor een ander, zo denken de meesten. Nu, in het aanschijn van de dood, vallen alle maskers af. Ik heb dit al zo dikwijls in stervensbegeleidingen mogen ervaren. Men is wie men is en dat geldt ook voor de omstaanders. Met het succes en de mislukkingen, wat men heeft vergaard en aan vasthoudt, al dan niet gedreven door of verweven met ijdelheid… Uiteindelijk moeten we alles loslaten. Is alles dan lucht, is heel ons bezigzijn zinloos ?

Prediker doet ons serieus nadenken over al ons streven en ons bezig-zijn en dat is op zich heel goed. Hij wil ons behoeden voor de valstrik van de ijdelheid. Er staat ook bij Prediker: “Vergeet niet te genieten van het leven.” Waarvan akte. Alles ijdel ? Ik denk dat we ons vooral moeten focussen op de liefde. “Alles is eindig, maar de liefde blijft”, zo zingen we vaak bij een uitvaart.  Laten we dan ook werk maken van die liefde, en dankbaar zijn voor de liefde die we ervaren en krijgen. Amen.

 

Miguel Dehondt

Attachment: 16-07-30 18e zondag door het jaar.docx
Description: 16-07-30 18e zondag door het jaar.docx